Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթը

ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը ելույթ է ունեցել Հայ ազգային կոնգրեսի ակտիվի ժողովում:





... XVII դարում Թուրքիայում կար մի փառամոլ եւ իշխանատենչ հոգեւորական, Եղիազար Այնթապցի անունով, որը կաշառքի ու խարդավանքների միջոցով հաջողացրել էր հռչակվել թրքահայության կաթողիկոս, ահավոր վտանգի տակ դնելով Հայոց եկեղեցու եւ հայ ժողովրդի միասնությունը։ Այնժամ Էջմիածնի միաբանները ժողով են գումարում, եւ դիմելով նրան ասում. «Եղբայր, կաթողիկոս ես ուզում լինել, արի դարձիր Ամենայն հայոց կաթողիկոս, միայն թե ազգի գլխին փորձանք մի՛ բեր ու մի՛ պառակտիր մեր եկեղեցին»։ Եղիազարը համաձայնում է, տասը տարի (1681-1691 թթ.) հանգիստ գահակալում Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածնում, եւ այդպիսով կանխվում է Հայոց եկեղեցուն սպառնացող աղետը։ Հայ ժողովրդի ողջ պատմության մեջ ազգային մտածողության ավելի լայնախոհ ու իմաստուն դրսեւորում, քան էջմիածնական միաբանների այս որոշումն է, ինձ հայտնի չէ։ Ինչո՞ւ է Սերժ Սարգսյանին թվում, թե հայ ժողովուրդն ընդունակ չէ, հանուն ազգային նպատակների, եւս մեկ անգամ նման լայնախոհություն եւ իմաստնություն դրսեւորելու։

AN OPEN LETTER TO THE ARMENIAN NATION

AN OPEN LETTER TO THE ARMENIAN NATION
[ 2009/10/12 | 17:35 ]
society politics
PROTOCOLS AND PRECONDITIONS

By Raffi K. Hovannisian

The history of the Armenian people has been an ordeal of suffering, tragedy, and genocide. In this millennial series of misfortunes, however, never has the nation invited destruction upon itself.

But today it stands at the brink, with a small group of improperly elected leaders apparently racing toward a forsaking of both identity and interest.
With the stroke of a pen, the Armenian president and his foreign minister have crossed the line of danger and dignity; in Zurich, Switzerland on October 10, 2009, they resigned from a long-standing national quest to preserve the fundamental rights, security, and integrity of an ancient land and its native heirs.

The signing of the two diplomatic “protocols” between Armenia and Turkey might indeed constitute the latest entry in the ledger of crimes committed, and covered up, against the Armenian nation.

Core Values are Not Commodities

As a servant of the Armenian nation, reflecting both prior office and present opposition, I am appalled by this latest offense. As an Armenian citizen, for many years denied that honor by successive authorities, I ache as the soul of our nation is traded away for illusory promises of “good will” and “open borders” with Turkey.

Our vital values, from our collective responsibility as heirs of the Genocide to our individual expression of liberty and belonging, are not commodities. That unrequited murderous conception of 1915—the original plan to drive to extinction the Armenian people, the Armenian homeland, and so the Armenian species—is one of the principal sources of our modern identity, just as its equitable resolution is the anchor of our future national security.

This is Duplicity, Not Diplomacy

What will “open borders,” a courtesy commonly extended at no cost to all civilized nations, cost the Armenians?

Of course every Armenian seeks peace, prosperity, and good-neighborly relations. But what we have in these protocols is only an expensive illusion of them.

The ends, generally stated, are sound: Open borders and normal diplomatic relations among neighbors are pure and prudent goals. But the means we use must be as pure and prudent as the ends we seek. Unfortunately, the secretive diplomatic process launched by the Armenian and Turkish administrations is defective at the fundaments, sourced as they are in bloody soil, where a pronounced asymmetry of power survives to this day.

First, the protocols stipulate that Armenia relinquish its lawful historic rights and extend an unlimited de jure recognition of Turkey’s de facto borders, which were drawn and defined on the very basis of the eradication and violent dispossession of the Armenian people from its ancestral heartland. In so doing they demand, and have received, the Armenian presidency’s endorsement of that fantastic crime against humanity which has deprived generations of Armenians of its civilization, heritage, and patrimony.

Second, the protocols entail a joint condemnation of terrorism, yet fail to include any corresponding renunciation of the broader criminal outrage of genocide.

Third, the protocols impose a requirement for a “dialogue on the historical dimension” of relations. This measure, representing a unilateral attempt at imprisoning the Armenian genocide in a bilateral echo chamber, not only challenges the untouchable veracity of the Genocide, but secures the complicity of the Armenian state in absolving Turkey of any responsibility for its genocidal actions.

Once these terms are brought to life, absolutely little will remain of the legitimate expectation to secure Turkey’s and the world’s reaffirmation of and redemption for the Genocide. Turkey will forever deflect and delay liabilities for its genocidal acts by leveraging the infinite and inconclusive nature of the bilateral “dialogue.”

Normalization or not, these protocols move us not one inch toward reconciliation, that pure and total communion based on the truth—a brave recognition of all aspects of shared Turkish-Armenian history, including the great genocide and national dispossession of the Armenian people.

The Protocols in the Proper Perspective

In all the pomp and circumstance of diplomatic “breakthroughs,” we cannot forget that the burden of “normalization” rests, as it always has rested, with the Turkish republic. The decisions to close the border with Armenia and to withhold normal diplomatic relations—violations, both, of all viable international norms—were decisions that Turkey made and realized on its own. Hence, each of the Turkish “concessions” reflected in the protocols represents only the most basic minimum commitment of a decent and civilized country.

Turkey’s bare and stated readiness to open borders and normalize relations—the extent of its responsibilities in the framework of the protocols—is, therefore, a non-event. No international initiative should have been necessary for those moves. And that Turkey has made that determination now—only after accepting the sacrifice of an entire nation—deserves not praise but continued skepticism in the substance behind its diplomatic flourishes, whether they relate to the European Union or broader geopolitical objectives.

From Protocols to Parliaments

Now that the Armenian and Turkish sides have signed these protocols, the second stage, of ratification, is set for the parliaments at Yerevan and Ankara.

Regrettably, dispensing with a parliament’s traditional role of advice and consent in the foreign policy of state, the executives have imposed a prohibition on amending or altering these protocols in any way. While this stands in clear contradiction with democratic standards and practices, it also denies the public and its members in each country the right to exercise or engage their opinions in this process. This extraordinary methodology flies in the face of customary diplomatic practice, which calls for the establishment of official relations through a simple exchange of notes.

The scheme here is plain, perfectly tailored, and aimed at tying down for good history’s loose ends. Soon the Armenian National Assembly, too, will be called upon to bear complicit responsibility in giving legislative validation nearly 90 years after the fact to the illegal Bolshevik-Kemalist pacts which crowned the genocidal process and sought to seal the fate of the Armenian nation.

What is more, not content with pursuing this official acceptance of Turkey’s long-standing occupation of the Armenian homeland, its leaders will continue audaciously to abuse every turn of the ratification process in order to deflect their own culpability by linking implementation of the protocols and lifting of the Turkish blockade with what they pitch as the “occupied territories of Azerbaijan.” Clearly, that would be a disingenuous and inapposite reference to the freedom-loving people of Mountainous Karabagh, its odds-defying liberation and constitutional decolonization from the Turco-Stalinist legacy, and its resultant territorial integrity.

In the final analysis, Armenian and Turkish citizens have been refused both voice and choice in determining the outcome of an immensely significant process that will forge the future course of both countries. This is especially distressing, because on the judgments to be made in the coming weeks and months shall turn the fate of generations to come—and their imperative to face history, remember collectively, and bridge in earnest the great Turkish-Armenian divide.

October 12, 2009

Yerevan

En Armenie

Les protestations ont debutés à Paris

քննարկումներ ԼՂՀ հարցի շուրջ

Pashinian est de retour

Nikol Pachinian, un des leaders charismatiques de l'opposition, "meneur" des meetings d'avant 1 er mars, recherché depuis par la police, s'est présenté aujourd'hui aux autorités arméniennes.
Rappelons que quelques jours auparavant une grande majorité des prisonniers politiques a été libérée sous l'amnistie générale décrétée par le président Sarkissian.

Iran

les images des protestations

image de Javad Moghimi
Fars News Agency

ԱԺ

Yerevan Municipal Elections 31.05.09

To Heads of Missions and International Organizations to Armenia,

Observation mission of COE Congress of Local Authorities

1. On February 2, 2009, resident of Yerevan S. Mikayelyan (Er. Kochar Str. 7, Ap. 10) has made a request to the Head of “Kentron” District, in order to receive tax advantage on property tax. “Kentron” District Council has rejected the request in writing (February 10, 2009) mentioning that the request will be brought up for the District Council discussion in the course of Fiscal Year 2009.
On May 30, 2009, one day prior to the City Council elections, the request of S. Mikayelyan on property tax advantage was approved by “Kentron” District Council.
2. On May 30 at around 8:00 p.m. members of ANC Nor Nork district Campaign headquarters have witnessed vote-buying. The fact was registered with the District Police. Photo is available.
3. At 8.21 a.m. in the PEC 7/ 08 Member of PEC Misakian Gor (from court department) has beaten up member of Comission from Heritage Party Gaguik Sargsian and proxy of Armenian National Congress Serjik Mkrtchian. At this moment protocol on violation is drafting.
4. In Avan district taxi services “Z” (62-62-62) and “Milena” (62-10-10) are collecting people in organized manner and taking them into PEC. Taxi “Z” belongs to number 2 in Republican Electoral list. In the meantime they don’t take orders from ordinary customers. The owner of Taxi service “Z” and minibus # 5 is Head of Avan District Taron Margaryan and all taxis and minibuses serve to transporting the voters from Narekatsi and Duryan Streets to the PEC in the neighborhood of Avan Cinema (10:30)
5. At 9:00 a.m. in the neighborhood of PEC 2/4 of Nor Nork District members of ANC campaign headquarters witnessed that voters approached a minibus stationed near the PEC and got paid before voting.
6. At 9:00 a.m. members of ANC campaign headquarters witnessed open balloting in PEC 9/20. The fact was registered in PEC.
7. Persons in green teashirts were trying to distance the voters from PEC-s in Ajapnyak/Davitashen District, except for the persons they recognize, whom they personally escort to PEC-s. This is blatant violation of Article 23 of RA Electoral Law.
8. Deputy Head of Ajapnyak/Davitashen district Armen Baghdasaryan is hindering the work of ANC proxies, local observers and journalists by arguing and scuffling with them.
9. In Shengavit District voters busing was registered by ANC representatives, which was prevented by them.
10. ANC proxy in PEC 8/02 of Malatya/Sebastya District Armen Abrahamyan was hindered from his work and then beaten up by Vardan Vardanyan, Chair of PEC.
11. In PEC 7/8 took place fighting. The circumstances are being clarified.
12. In Kentron District PEC 9/1, 9/2 and 9/3 located in Nalbandyan School journalist of “Chorrord Ishkhanutiun” Gohar Veziryan was beaten up by member of National Assembly Levon Sargsyan (known as Alraghatsi Lyov). ANC proxies were beaten up in the same PECs and were taken to the Police station. (around 10:30 a.m.).
13. People are transported from Gyumri by 16 Gazel minibuses (licence # 19 415, 18 594, 362 45, 16 393, 12711, 06 617, 17 953, 45 777, 18 053, 19 415, 45 032, 10 911, 45 746, 45 345, 10 918, 45 344) and 20 cars escorted by the Mayor of Gyumry Vardan Ghukasyan and Police cars (licence # 232 02, 340 01) to participate in voting. The gathering of minibuses in Gyumri was registered by the observers of Transparency International.
14. Ten minibuses were observed in the neighborhood of Ashtarak Police headquarters (licence # 45 LL 851, 13 068, 06 617, 11 237, 17 687) with residents of Gyumri. The buses headed to Yervan at 11:20 a.m..
15. In the yard of School # 35 in Aresh district unknown people from cars (licence # Ford 03 374) are distributing money among people (vote buying).
16. In PEC 2/28 servicemen in military uniform introducing himself as Gyurjanyan Vardan has stated that he was sent from # 3 military unit based in Martuni region of NKR to participate in the elections together with his friends who have Yerevan registration. Member of PEC commission from Heritage Party and ANC proxy have requested to register the violation, but the request was ignored and the incident wasn’t registered by PEC.
17. In all districts of Yerevan transportation of voters was reported (minibuses # 84, 46, 7 and others).
18. Observers of Transparency International reported gatherings and ballot-stuffing in PECs 8/05, 8/06, 07 of Malatya/Sebastya District.
19. In PEC 13/22 the supporters of Gagik Beglaryan take the voters to the next room and give them AMD 5 000 right in the PEC.
20. In PECs 9/04 and 9/05 located in School # 39 (Tskhakhotagortsneri Street) the voting is open and fighting took place.
21. Transportation of voters to PEC’s 9/1 and 9/2 of “Kentron” District located in 38 Nar Dos Street, school # 33, while the Chairman and members of PEC Commission ignore the complaints.
22. Transportation of voters to PEC 3/26 in Kanaker-Zeytun District and gathering of people.
23. In PEC 06/01 and 06/02 of Ajapniak District case of parallel voting is reported.
24. Transportation of voters by #4 minibuses from town of Abovyan.
25. Transportaion of voters by # 82 minibuses to PECs 7/05, 7/06/, 7/07
26. In PECs 11/33 located in school # 75 of Shengavit District the members of commission forcibly took away the ballots from the voters, filled the voting papers and voted.
27. In PEC 12/27 the members of commission forcibly took away the ballots from the voters, filled in and voted.
28. Transportation of voters to PECs 7/31, 7/32 by minibuses (1956U, 630U796). A Mercedes Jeep (licence # 400OU10) stationed near the PECs is distributing money to the voters (vote buying). There is gathering of young people in green teashirts (photos available).
29. Transportation of voters to PEC 13/17 in Aresh (Erebuni District) located in school #43 as well as in PEC located in prolonged school # 1 as well as carrousel voting is reported.
30. A group of persons headed by Vladimir Gasparyan, Head of Military Police of RA Defense Military, armed with submachine gun attacked territorial head of BHK campaign headquarters Ruben Gevorgyan (Tsaghik Rubo). One of the body-guards of the Head of Davitashen District (nephew of R. Gevorgyan) is reported wounded.
31. In PECs’ 9/01, 02, 03 Principal of school # 33 has imposed pressure on the observers, when the observers have pointed on illegal gatherings in the PECs.
32. Distribution of money among the voters near 1/26 PEC.
33. The chairman of Commission has brutally impeded the work of the observer, Chairman of Helsinki Association Mikayel Danielyan and didn’t allow him to enter PEC 8/27 and take shoot the process of elections.
34. Voting with military ID cards shot by GALA TV station.
35. Elderly people were transported to PECs of Avan District by taxis and private cars.
36. In the yard of 3 Narekatsi Street of Avan District Passport data of the voters are being filled in. The fact is registered and photos are available. Minibuses are stationed in front of Music School to transport the voters to the precincts. The fact is registered and photos are available.
37. In the yard of PEC 11/03 in Shengavit distribution of money was reported and the voters are transported to the precincts.
38. In Nor Nork 7 a fight between HHK and BHK supperters took place, as well as accumulation of Jeeps.
39. Open voting, stuffing at 14.15 in PEC’s 8/05, 8/06, 8.07 took place under the leadership of the Andrei Zatikian. Head of Municipal District of Malatia- Sebastia David Ohanian was also present during illegal actions. Personal cars of Zatikian and Ohanian (state plates 06060 and 60045) were in neighborhood.
40. At 14:45 lots of minibuses (labeled Luis Astgh and Kaizer) were stationed near the church of Malatya-Sebastia District.
41. Ballot stuffing took place by unknown group of people in 13/18 PEC in Erebuni.at 15:00 who attempted to implement carrousel voting as well. Members of PEC and ANC proxy have drafted a protocol.
42. PEC 4/05, Arabkir, 15:00. Open campaigning in favor of Republican party and Prosperous Armenia.
43. Malatia-Sebastia, PEC 8/15. Hayk Gevorgian, a candidate for the City Council from ANC has been beaten up.
44. Erebuni, 13/18 PEC. Stuffing attempt was prevented. 24 ballots marked for Republican – 7, Prosperous Armenia – 5 and Orinats Erkir – 12 were confiscated. Protocol was drafted.
45. ANC proxy in PEC 8/16 Malatya-Sebastya District Khachatryan Artiom reported that voting ballots were stolen. The proxy requested to register this fact but the Commission refused to register the violation. Journalist of A1+ was present.
46. Alarm was received from residents of 20, 22, 23 Aharonyan Street that representatives of District authorities were checking the participation of the residents of the said buildings and were offering financial support and as well as escorting to the precinct.
47. Transportation of voters and gatherings in the neighborhood of Tumanyan school in Shengavit were reported.
48. In PEC 10/24 of Kentron District members of commission provided the voters with voting papers damaged while tearing the stub of the ballot saying that they were valid.
49. In PEC 8/3 of Malatya-Sebastya a woman cast 15-20 ballots. The proxy has noticed that and called the police officer. The Police officer tried to see the proxy off the precinct.
50. Ballot stuffing in PEC 7/7 (Malatya-Sebastya) by HHK member of Commission Hovhannes Sargsyan in presence of BHK (Prosperous Armenia) member Metaksya Khachatryan.
51. In PEC 6/01 (Ajapniak) 15:15. Proxy of ARF Dashnaktsutiun revealed a person possessing the passport of the member of the PEC from Orinats Yerkir Melsida Azarian.
52. PEC 12/31, Shengavit, 15:40. The ANC proxy reported that second door was opened in the PEC from the Republican party (HHK) campaign headquarters. Protocol is drafted.
53. PEC 8/01, Malatia/Sebastia, 15:50. Observer from Transparency International regported stuffing. Journalist representing “Hajkakan Jamanak” was not allowed by the members of commission to take pictures. The journalist’s photo camera was forcefully taken by the members of PEC.
54. Sovetashen District, 16:20, Open campaigning of the representative of the Republican party.
55. PEC 13/24 and 13/25. A big group of unknown persons is putting pressure on the members of commission and the proxy of ANC.
56. PEC 8/05, 16.50. Violence is used on Armineh Avetian, journalist of “168 Jam” newspaper and Sona Aivazian, observer from Transparency International. More that 100 ballots were stuffed.
57. PEC 7/05, 16:50. Chairman of the PEC put psychological pressure on members of the PEC, proxy of the ANC was forced to leave the PEC. Observer reported on total stuffing.

by Vladimir Karapetian

Armenian National Congress

Foreign relations

A promise of peace in the shadow of Ararat

Michael Binyon -From The Times

Y ears ago Andrei Gromyko, the veteran Soviet Foreign Minister, was once buttonholed by his irate Turkish counterpart. “Why do you show Mount Ararat, which lies in Turkey, on the flag of Soviet Armenia? Do you lay claim to our territory?” “No,” replied Gromyko. “Why do you have a crescent on your flag? Do you lay claim to the Moon?”

Armenia is now free of Soviet control. But the Turkish-Armenian border, sealed during the Cold War years when it marked the tense boundary between Nato and the Soviet Union, remains closed. And though Armenians gaze across at Ararat’s elusive peak, they still cannot cross over into the lost provinces of their historic homeland that lie in northeast Turkey.

Something, however, may at last be moving. Ali Babacan, Turkey’s Foreign Minister, will visit Yerevan today for a meeting of the Black Sea Economic Cooperation Council, an 11-nation regional grouping set up in 1992. But the real issue for him and for his Armenian hosts is the border. Can both countries set aside their historic animosities and suspicions and dismantle the last Cold War barbed-wire barricades?

Barack Obama hopes so. Indeed, in Istanbul last week he challenged his Turkish hosts to “move forward” and establish, for the first time, diplomatic ties with their Armenian neighbours. Much more than just the border is at stake. A reconciliation between Turkey and Armenia would help to ease more than 90 years of bitterness dating back to the Ottoman massacres of Armenians between 1915 and 1917, which still cast a long shadow over the politics of the Caucasus and the West’s attitudes to Turkey.

An open border would not only bring huge economic benefits to both sides: it could also help to thaw one of the last “frozen conflicts” in Europe’s backyard, the military stand-off between Armenia and Azerbaijan over control of the ethnically Armenian enclave of Nagorno-Karabakh.

It could also help Russia to regain its balance within the turbulent Caucasus and Turkey to extend its reach to its cultural Central Asian hinterland. And it could remove some of the taboos from today’s Turkish politics, where any mention of the Ottoman killings of up to 1.5 million Armenians produces a venomous nationalist reaction.

The issues are all interlinked, and, bedevilled by emotion, are exceptionally difficult to resolve. At the heart of the stalemate lie the fears and political isolation of Armenia, a tiny country of less than three million people, that has historically been at the mercy of its powerful neighbours. Armenia, the first nation to adopt Christianity, lies on the front line of Islam, and has always looked to Russia for protection from Turkey and its Muslim Azeri neighbours. It is a role that Moscow has embraced eagerly, and one that has underpinned Russia’s military confrontation with Turkey, which for centuries has shaped the history of both countries.

But the forcible incorporation of Armenia into the Soviet Union in 1922 changed the relationship. There is lingering resentment in Yerevan of Moscow, especially after the postSoviet economic collapse when Russia put pressure on Armenia by cutting fuel supplies. The impoverished nation shivered through several winters. Armenia hoped to open up to the south. But although the border with Turkey was briefly opened, it was closed swiftly in 1993 after Armenia invaded Azerbaijan to establish a corridor to the besieged Nagorno-Karabakh, and Turkey sided with Muslim Azeris.

Turkish support is vital to Azeri hopes of regaining control of its enclave. Azerbaijan has therefore reacted ferociously to hints of a Turkish-Armenian rapprochement. It has suggested that it would use its oil muscle and interrupt supplies through the vital pipeline from Baku to southern Turkey unless Armenia made concessions.

The threat seems to have rattled Ankara. Recep Tayyip Erdogan, Turkey’s Prime Minister, poured cold water yesterday on suggestions from Armenia that the border could be opened in time for the World Cup qualifying tie in October. President Sarksyan said he hoped he would be able to cross the border into Turkey to watch the football game. Not until Nagorno-Karabakh is settled, Mr Erdogan retorted.

The Islamist Prime Minister cannot be seen to abandon his Muslim neighbour. But Turkey has also long harboured hopes that it could spread its influence far beyond Azerbaijan into former Soviet Central Asia, which is Turkic-speaking and desperately in need of some Western knowhow and investment. These hopes came to little in the early 90s. Now they are being revived. Ankara can ill afford to upset the Azeris.

Reconciliation with Armenia, however, and an end to the Caucasus stalemate could benefit everyone. It would confirm the status of Turkey as the superpower within the Black Sea council. Turkey may look to the EU as a supplicant, but to its neighbours it looks an economic giant.

Armenia, blocked to the north by the instability in Georgia and fearful of being too dependent on Russia, would have an alternative outlet to the world through Turkey. And economic cooperation could soothe historic hatreds.

For Russia, there would also be gains. Paradoxically, the Russians have never had better relations with Turkey than now, largely because of the huge volume of trade, the massive flow of Russian tourists and the reduced threat from a Nato member on Russia’s borders. But these smooth relations are fragile.

Historic competition for influence and for the region’s energy resources could flare up again. Russian actions in Georgia raised hackles in Turkey. Moscow needs a settlement to ensure that there is no new “South Ossetia” in the offing – and that the Nagorno-Karabakh dispute does not turn violent again, leaving Moscow and Ankara on opposite sides.

Mount Ararat is a peak of startling beauty, especially in the morning sun. The reputed resting place of the Ark and revered by so many in the region, it has become a symbol of division. An open border would allow all to approach its heights.

CONFERENCE-DEBAT

Elections présidentielles et l'état de la societé civile en Arménie

Un an après les événements tragiques qui ont suivi les dernières élections présidentielles en Arménie, nous vous invitons à une conférence-débat (comprenant la projection d’un film documentaire sur les événements du 1^er mars 2008).

Dans l’ombre des tourments et des crises internationaux récents, les rivalités politiques de la République d’Arménie ont été écartées par des medias occidentaux. Néanmoins, il est important de continuer à suivre de près ce moment fragile pour la création de l’état de droit en Arménie, car tout espoir d’avoir une société juste et véritablement prospère peut en dépendre.

La conférence aura lieu le dimanche 1er mars 2009, de 13h30 à 16h00, à l’adresse suivante:

Maison des Solidarités et des Associations, 10-18, rue des Terres au Curé, 75013 Paris.

Pour confirmer votre participation et pour tout renseignement : sda.europe@free.fr.

L'entrée est libre.

Comité de Soutien à la Démocratie en Arménie

Parti Social-Démocrate Hentchakian

Solidarité Franco-Arménienne

Collectif Démocratie pour l'Arménie

Comité Européen de Défense des Prisonniers Politiques en Arménie

Photo par: Emmanuel Smague

Ընտրյալ հոդվածներ Հայաստանյան մամուլից

Հոդված 6. «ԼԱՎ ՏՂԵ՞ՐՔ, ԹԵ՞ ԼԱՎ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ»
Հայկական Ժամանակ, 9.05.2008

Այսօր էլ դեռ հաճախ կարելի է ականատես դառնալ կամ ներգրավվել քաղաքական բնույթի կենցաղային խոսակցությունների եւ բանավեճերի մեջ, որոնց հիմնական շեշտադրումը «սրանց» ու «նրանց» համեմատությունն է՝ «սրանք» մի բան չեն, բայց նրանք էլ ավելի լավը չեն, բա ի՞նչ կփոխվի, եթե «սրանց» փոխենք «նրանցով» եւ այլն:

Հետաքրքիր է, որ այս ոճի դատողությունները բնորոշ են ոչ միայն միջին կրթական ցենզ ունեցող հայաստանցիներին, այլեւ իրենց մտավորական համարող շատ ու շատ մարդկանց, այդ թվում` արտասահմաններում ապրած կամ ապրող: Զարմանալի է այստեղ այն, որ, փաստորեն, ստացվում է` արտաքուստ դավանելով ազատական, ժողովրդավարական եւ այլ «պուպուշ» արժեքներ` իրականում մտավորականության այդ մասը միանգամայն այլ մտածողության կրող է: Դժվարանում եմ տալ այդ մտածողության ստույգ անվանումը, բայց երեւի դա կարելի է կոչել հեքիաթային, հրաշք սպասող, մի տեսակ մանկամիտ մտածողություն: Ի դեպ, հեքիաթային մտածելակերպը առհասարակ բավականին լայն տարածում ունի մեզանում, եւ դա է պատճառը պետականության կառուցման գործում մեր բազմաթիվ ձախողումների: Օրինակ, երբ Ռ. Քոչարյանը փետրվարի վերջին փոխանակ հասարակությանը առաջարկեր երկրում տեղի ունեցող զանգվածային բողոքի վերլուծական ու հասարակագիտական բացատրությունը, ինչը վայել կլիներ նախագահին, պնդում էր, թե հանրահավաքի մասնակիցներին հրապարակում պահում են զանազան հնարքների միջոցով, ակնհայտ դարձավ, որ այդ մարդը կրող է ոչ թե իրատեսական, այլ հեքիաթային մտածելակերպի, իսկ նրա «հնարներ»-ը ոչ այլ ինչ են, քան հեքիաթներում հիշատակվող կախարդական «հունարներ»-ը: Պարզ է, որ այսպիսի մակարդակով ժամանակակից եւ մրցունակ պետություն կառուցելը անհնար է: Վերադառնանք, սակայն, «սրանց» ու «նրանց» թեմային: Այստեղ եւս ակնհայտ է հեքիաթային ոչ իրատեսական մտածելակերպը, քանի որ բանավեճը «սրանց» ու «նրանց» անձնական հատկանիշների համեմատության մակարդակ տեղափոխողները, փաստորեն, ենթադրում են, որ Հայաստանում իրական փոփոխություններ կարող են լինել միայն այն ժամանակ, երբ իշխանության գա մի ինչ-որ «լավ տղերքի» խումբ, որը կտարբերվի «սրանցից» ու «նրանցից»: Այսինքն` այս մարդիկ եւս սպասում են հրաշքի, մանավանդ որ սեփական մասնակցությունը փոփոխությունների գործընթացում նրանք չեն տեսնում: Ինչ-որ տեղից, անհայտ պայմաններում պետք է ձեւավորվեն այդ լավ տղերքը, որոնք կլինեն լավ, մաքուր, ազնիվ, անկաշառ ու մի օր էլ նույնպես անհայտ մեխանիզմներով կգան իշխանության: Իհարկե, երբ այդպես բացահայտ այս մտածողության կետերը շարադրում ես, ակնհայտ է դառնում դրա անհեթեթ բնույթը: Բայց եթե ուշադիր լինենք, հենց այդպես էլ մտածում է մեր երկրի բնակիչների մի զգալի մասը, կամ հենց սա է հետեւում որպես «սրանց» ու «նրանց» մասին վեճի տրամաբանության արդյունք: Իրոք, եթե խնդիրը միայն «սրանց» ու «նրանց» անձնական հատկանիշների, վատը կամ լավը լինելու մեջ է, հետեւաբար ելքը այն է, որ պետք է գտնել «սրանցից» ու «նրանցից» դուրս գտնվող մի այլ՝ «լավ տղերքի» խումբ, որը եւ պետք է լուծի եղած բոլոր հարցերը: Նորից եմ ուզում շեշտեմ` ինչքան էլ թղթի վրա շարադրած այս մտածողությունը անհեթեթ չթվա, պետք է խոստովանենք, որ շատերս, թեկուզ ենթագիտակցորեն, «լավ տղերքի» հայտնության սպասումի մեջ ենք: Բայց եթե ցանկանում ենք դուրս գալ հեքիաթների աշխարհից դեպի պետականության կառուցում, պետք է գիտակցենք, որ լավ տղերքը երբեք չեն գա: Այդքան շատ լավ տղա ուղղակի չկա, որպեսզի կարողանաս կառավարական ապարատի բոլոր օղակները դրանցով լցնես: Լավ տղան էլ պայմանական հասկացողություն է. բոլորս էլ մարդ ենք եւ ունենք ամենքս մեր թույլ կողմը: Ոչ մի երաշխիք չկա, որ գալով իշխանության եւ ստանալով այն հնարավորությունները, որոնք այսօր առկա են Հայաստանում իշխանության մոտ գտնվող մարդու համար, ասենք` հենց տողերիս հեղինակը «լավ տղուց» դառնա շատ «վատ տղա»:
Բայց ի՞նչ անել այդ դեպքում: Մարդկությունը հնից ի վեր մի շատ պարզ մեխանիզմ է ստեղծել, եւ այս առումով հեծանիվ հորինել պետք չէ: Դա իշխանության սահմանափակման մեխանիզմն է: Բայց միայն թղթի վրա սահմանել այդ մեխանիզմի կանոնները բավական չէ, քանի որ ցանկացած իշխանություն, այդ թվում` «լավ տղերքից» ձեւավորված իշխանությունը, բնազդաբար ձգտում է անսահմանափակության եւ տարածվում է այնքան, մինչեւ չի հանդիպում լուրջ արգելքների: Հետեւաբար իշխանության սահմանափակումը հնարավոր է միայն ակտիվ հասարակության պայմաններում: Իհարկե, այս ամենը հայտնություն չէ, եւ կարող է թվալ, որ անտեղի հիշեցնում ենք հանրահայտ ճշմարտություններ: Բայց իրականում հիշեցումն անտեղի չէ, որովհետեւ դա հնարավորություն է տալիս ճիշտ եւ աներկբա կողմնորոշվելու այսօրվա իրավիճակում եւ դուրս գալ «սրանց» ու «նրանց», «նախկինների» ու «ներկաների» մասին տաղտկալի վեճերի անվերջ եւ անպտուղ ցիկլից: Պետք է ընտրել ոչ թե «սրանց» ու «նրանց» միջեւ, ոչ թե «վատի» ու «վատթարագույնի» միջեւ, ինչպես ներկայացնում են շատերը, այլ առհասարակ այդ համատեքստից դուրս՝ ընտրել հասարակության ակտիվացման եւ իշխանության սահմանափակման գործընթացի կողմը: Եւ այս առումով այսօր Հայաստանում մի հրաշալի իրավիճակ է: Անուրանալի է նոր Շարժման դերը այս իրավիճակի ստեղծման մեջ, եւ այս առումով վեճերը նախկինի մասին ուղղակի անիմաստ են դառնում: Մեր աչքի առաջ ձեւավորվում է ակտիվ հասարակություն: Բավական է միայն վերհիշել վերջին շրջանի դատավարությունները եւ ժողովրդի մասնակցությունը դրանցում, «ԳԱԼԱ» հեռուստաընկերության հանգանակությունը, տեղական ցույցերը, բազմաթիվ մեծ եւ փոքր ակցիաները, նոր կազմակերպությունների եւ նախաձեռնությունների առաջանալը, երիտասարդության ակտիվացումը, նոր սերնդի հասարակական գործիչների հանդես գալը եւ այլն: Սա մի վիճակ է, որի մասին կարելի էր միայն երազել դեռ մեկ տարի առաջ: Այս առումով Շարժումը շատ ավելի կարեւոր նպատակի է հասել, քան նույնիսկ իշխանության գալը, որովհետեւ դեռ հարցական է, թե իշխանության գալով` կկարողանա՞ր այս նույն գործընթացները նույն հաջողությամբ առաջ տանել: Հասարակական ակտիվացման, ինքնակազմակերպման գործընթացը պետք է շարունակի մնալ Շարժման գործընթացի կիզակետում, եւ եթե գործընթացը շարունակվի ու ծավալվի, ապա վերջնականապես անհնար կդառնա Հայաստանում հին ձեւով կառավարել: Արդեն այսօր դա, մեծ հաշվով, հնարավոր չէ: Եւ այս առումով նույնիսկ երկրորդական կարող է դառնալ այն հարցը, թե ո՞վ է գտնվելու իշխանության մոտ: Ցանկացած ապագա կառավարություն, գալով իշխանության, պետք է ունենա այնպիսի հասարակություն, որը թույլ չտա կառավարությանը ղեկավարել երկիրը այն փնթի գեղական ձեւերով, որով կառավարում էր Ռ. Քոչարյանը, եւ որով շարունակում է կառավարել այսօրվա ինքնահռչակ իշխանությունը: Իհարկե, երբ ասում եմ, թե կառավարության հարցը կարող է երկրորդական դառնալ, ի նկատի չունեմ այսօրվա կառավարությունը, քանի որ ինչքան էլ այսօր դրա ներկայացուցիչները եւ կողմնակիցները չփորձեն պուպուշ բալեք ձեւանալ, նրանցից յուրաքանչյուրը պետք է հիշի, որ նա այսօր իշխանության մոտ է, որովհետեւ մարտի 1-ի երեկոյան սպանվել են ՀՀ քաղաքացիները: Բայց ցանկացած այլ նոր կառավարություն, ով էլ լինի դրա կազմում, չի կարողանալու երկիրը ղեկավարել հին ձեւով: Այսինքն` Հայաստանի իրավիճակն այսօր հետեւյալն է. ընդդիմադիր շարժումը չունեցավ բավականաչափ ռեսուրս, որպեսզի լուծի իշխանափոխության հարցը, բայց մյուս կողմից` նա կարողացավ մոբիլիզացնել բավականաչափ ռեսուրս, որպեսզի անհնարին դարձնի վերադարձը դեպի 2007 թվականի ամռան վիճակ եւ ընդդիմադիր շարժման ճնշում: Այս առումով, ի դեպ, խորհուրդ կտայի առանձնապես չնյարդայնանալ Շարժման ընդդիմախոսների նկատմամբ, քանի որ այդ մարդիկ պարզապես անցյալ ժամանակում են մնացել եւ չեն զգացել որակապես նոր ժամանակների առաջ գալը: Այդպես միշտ է լինում պատմական շրջադարձային պահերին: Հասարակության մի մասը չի հասցնում, այսպես ասած, փոխել իր ներքին ժամացույցը: Կանցնի մեկ-երկու տարի, եւ նրանցից շատերը աննկատորեն կանցնեն նույն «լեզվի», որով այսօր մենք ենք խոսում, ինչպես որ 80-ականների Շարժման բազմաթիվ հակառակորդներ այսօր օգտագործում են նույն արժեքային լեզուն, որը ձեւավորվեց այդ շարժման ընթացքում: Մենք ապրում ենք մի գեղեցիկ ժամանակահատված, երբ վերականգնվում է մեր հասարակության սերը, հարգանքը, հպարտությունը իր իսկ նկատմամբ: Արդեն ակնհայտ է, որ Շարժումը հնարավոր չեղավ ճնշել: Իսկ դա ավելի քան լուրջ խնդիր է այսօրվա կառավարության համար: Սա նշանակում է, որ ուշ թե շուտ իշխանափոխության հարցն էլ լուծվելու է: Բայց այդ ժամանակ մենք արդեն կունենանք նոր հասարակություն, որին ցանկության դեպքում էլ շատ դժվար կլինի կառավարել այնպես, ինչպես դա արվում է այսօր, եւ ուրեմն Շարժումն իր նպատակները լուծած կլինի լիովին: Միայն թե ոչ մի դեպքում ոչ մի ներում չպետք է լինի ոչ միայն մարտի 1-ի գլխավոր դերակատարների, այլեւ այսօր նրանց ստվերում թաքնված մանկլավիկների համար: Ամեն մի Շարմազանով եւ Իսագուլյան, որոնք այսօր փորձում են երկխոսության մասին խոսել, պետք է գիտակցեն, որ ոչ միայն իրենց գերադասները, այլեւ անձամբ նրանք ունեն այն, ինչ այսօր ունեն շնորհիվ մարդկային զոհերի, ու որ առնվազն բարոյական պատասխանատվություն են կրում դրա համար:


ՀՐԱՆՏ ՏԷՐ-ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ